Zofia Krzyżanowska, urodzona 6 czerwca 1935 roku w Bydgoszczy, to znakomita postać, która na stałe wpisała się w karty historii Polski. Zmarła 19 września 2021 roku w Modlinie, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia, ale przede wszystkim dziedzictwo moralne.
Jako Polka, Zofia została wyróżniona zaszczytnym tytułem Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata, co jest najwyższym uznaniem dla osób ratujących Żydów podczas Holokaustu. Ponadto, jej działalność i poświęcenie zostały docenione przez władze polskie, co zaowocowało przyznaniem jej Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.
Życiorys
Zofia Krzyżanowska, córka Antoniego i Łucji Klimków, miała ciekawe życie naznaczone wydarzeniami II wojny światowej. Po trzech latach spędzonych w Bydgoszczy, rodzina przeniosła się do Pruszkowa, zajmując mieszkanie nr 8 przy ul. Majowej 12.
W trakcie wojny uczęszczała na tajne komplety. Jej ojciec, kierownik robót elektrycznych w nastawniach kolejowych, znał język niemiecki na wysokim poziomie. To umiejętność okazała się kluczowa, gdy zdobył informacje o planowanej likwidacji getta w Wołominie. Zdecydował się na ratunek Żydów, co uczyniło rodzinną historię Klimków wyjątkową.
Od października 1940 roku do końca 1945 roku, rodzina Klimków ukrywała w swoim domu żydowską rodzinę Bermanów: Karola, Marię oraz ich córkę Irenę. Ponadto, wspierali również inną rodzinę Jabłkowskich — Samo, Ruth i Blimę, którzy przebywali w pobliskim lesie oraz znajdowali schronienie w ich mieszkaniu. Wydarzenia te zostały szczegółowo opisane przez Rytę Ross w jej książce „Trzy imiona: Rutka, Jadzia, Rita”, opublikowanej w Pruszkowie w 2016 roku. Obie rodziny opuściły Polskę w 1945.
Od 1967 roku Zofia mieszkała z mężem Czesławem w Modlinie-Twierdzy i wychowała dwóch synów.
W 1991 roku została uhonorowana medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, obok swojego ojca oraz siostry Heleny. Aktywnie brała udział w spotkaniach edukacyjnych z młodzieżą polską i izraelską, pełniąc rolę świadka tamtych dramatycznych wydarzeń.
Jej wysiłki i zaangażowanie zostały docenione w 2017 roku, gdy odznaczono ją Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2018 roku, jako jeden z ponad 50 przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, podpisała apel, który skierowany był do rządów oraz parlamentów Polski i Izraela, w odpowiedzi na kontrowersje dotyczące nowelizacji Ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.
Jej nazwisko znajduje się na tablicy w Ogrodzie Pamięci w Yad Vashem, gdzie w 2019 roku miała zaszczyt odwiedzić to ważne miejsce dla pamięci wszystkich ofiar Holokaustu.
Przypisy
- Zofia Krzyżanowska • Zakład Pogrzebowy Kalla [dostęp 22.09.2021 r.]
- Zmarła Zofia Krzyżanowska, Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata [dostęp 22.09.2021 r.]
- Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Osoby – K – Klimek Zofia [dostęp 22.09.2021 r.]
- Wywiad: Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata [dostęp 22.09.2021 r.]
- Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Miejsca – M – Pruszków, Majowa 12 m. 8 [dostęp 22.09.2021 r.]
- Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego – Źródła – Wywiad USC 39044 – Rita Ross [dostęp 22.09.2021 r.]
- Aktualności 2017 | Nowy Dwór Mazowiecki [dostęp 22.09.2021 r.]
- Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Prezydent: Chciałbym, abyśmy obchodzili narodowy dzień pamięci Polaków ratujących Żydów [dostęp 22.09.2021 r.]
- Apel Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie [dostęp 22.09.2021 r.]
- Wizyta polskich „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” w Yad Vashem – Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych [dostęp 22.09.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Artur Bloch | Piotr Adamski (model) | Robert Kaźmierczak | Heinrich Mautz | Julian Rydzkowski | Maciej Bierwagen | Jan LewanOceń: Zofia Krzyżanowska (Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata)